Nunca será admitido o can de palleiro nos torneos onde se exhiben peiteados á moda e con lazos de seda e veludo, os ben alimentados cans da jet-set canina. Nunca se lle dará entrada ao can de palleiro nos círculos da aristocracia dos cuzos, alí onde alternan as cadelas super-star e os cadelos con máis fortuna. É, o can de palleiro, unha especie de descamisado, de paria, de sans-coulotte, de lumpencan, de cero á esquerda na xerarquía social de canilandia.
Mais, a pesar da desigualdade vixente, a pesar do inxusto estado de cousas no universo canino, o can de palleiro non é un ser especialmente doído nin resentido. Vive máis ben á marxe do mundanal barullo e observa a distancia, moi divertido, a feíra das vaidades. Ten a memoria dun cabalo, a sabedoría do raposo, a serenidade da vaca, e a filosofía do seu mellor amigo,a do galego fetén. De todos aprende o can de palleiro, non por ambición senón por curiosidade e por afondar no sentido e sensentido da caíña vida.
O galego está moi orgulloso do seu palleiro e o animal séntese moi orgulloso do bípede galego.
Cando van xuntos pola bocarribeira do río Pequeño, mentres o luscofusco fai xogos neónicos na pantalla celeste, o galego e o can parecen unha parella de colegas existencialistas na ponte de Saint-Germain. Non se da entre eles a relación de amo e servo, senón que se tratan como iguais. Nunca se viu a un galego fetén darlle unha pancada ao seu can de palleiro porque sería tanto pecado como cuspir ao ceo. A lealdade do palleiro está tamén fóra de calquera continxencia histórica. Non traizoará a súa amizade por un preparado vitamínico de importación nin por un colar ortopédico.
O can de palleiro non ladra coma os outros cans. Ladra dun xeito escéptico. Cando se escoita ladrar un can de palleiro, o caminante non se senté intimidado por unha ameaza nin cominado por unha advertencia. Por unha parte, faino por responsabilidade e por educación. É o que o caminante agarda del e non quixera defraúdalo. Cando un can non ladra na fronteira do seu territorio, a xente rise del. O palleiro non quere chamar a atención excesivamente e por iso ladra sen estrondo, dun xeito melodioso e con moito acento. É así que os cans de palleiro galegos non din guau, guau, senón uau, uau. Pero hai unha segunda intención no seu discurso. Os palleiros, ao ladraren, afírmanse ontoloxicamente. O seu uau, uau, resoa no val coma un eu, eu. Non se pronuncia contra ninguén senón que expresa a súa vontade existencial.
Outra cousa que ten o can de palleiro é a súa absoluta independencia no microcosmos da casa rural. O palleiro anda ao seu. Sempre. A vida dos cans con dono autoritario, xa non digamos os que viven ñas urbes, adoita estar moi regulada.
O paseo matinal ou vespertino, catro carreiriñas de can, o xantar, as visitas ao baño... Canto máis cotizada sexa a súa raza, máis controlado está o can de pedigrí. Raramente pode vivir unha aventura por libre.
O palleiro, pola contra é un anarquista total. Vai as mozas de parroquia en parroquia, entra nos bares por unha porta e sae pola outra, percorre todas as propiedades coma un inspector do catastro, cultiva as amizades e ponse ao tanto das novidades. O palleiro sempre ten seguro o teito, para algo é o can da casa, pero tamén é certo que é o único que ten seguro. A mantenza non entra nesa especie de contrato natural que asinaron o galego fetén e o can de palleiro. Se hai, dáselle. Se non, o palleiro, con esa alma gaiteira, busca algo que roer neutras latitudes.
O labrador respecta totalmente a liberdade do can depalleiro e so lle asigna un labor intelectual. Aparentemente, o can de palleiro non vale para nada, non ten unha utílidade convencional. Nin é bo fareleiro, nin de presa, nin de caza, nin de carreiras, nin guía cegos, nin fai monadas, nin vai de bonito nos brazos dunha madame. Ao galego bípede nunca se lle ocorrerá mandar un can de palleiro á procura dun xornal a un quiosco de prensa. Non porque o can non saiba, que o can sabe iso e o que lle boten, senón por non ferir a súa dignidade. O que realmente lle gusta ao can é acompañar ao galego a mercar o xornal e comentar con el os sucesos.
—Viches esta noticia? «Cerdo muerto en Carril por empacho de hachís.»
—Uau -dirá o can.
O can de palleiro acompaña ao galego en todos os actos sociais de certo relevo. Vai aos enterros, as festas, e aos partidos de fútbol. En cada situación, o can de palleiro sabe gardar a debida compostura. Nos enterros, vai coa cabeza gacha e segué a comitiva con moito sentimento. Non entra na misa e fica na porta, porque o palleiro é máis ben protestante. Ñas festas e romaxes, participa ao seu xeito. Gosta moito das habaneras, que acompaña co rabo, das cumbias, que baila con rítmico movemento de orellas. e dos fandangos, cunha perna só.
Nos partidos de fútbol, o palleiro introduce un factor de moderación. Todo o mundo ladra menos el, que estima o espectáculo e renega dos fanatismos.
—Uau, uau, uau -berra o público.
—Tranquilidade -di o can de palleiro.
Non é axustada á realidade a mensaxe dalgúns anuncios publicitarios, en que aparece un can doído, porque o neno non lle fai caso e está todo o día pegado ao televisor. Normalmente sucede o contrario. Aos nenos gústanlles os debuxos animados, porque retratan cans. Aos cans, e en particular ao can de palleiro, gústalle toda a programación porque aparecen bípedes nas máis curiosas e ridiculas situacións. Gústalle moito, moitísimo, a televisión ao can de palleiro. Os seus programas favoritos son os telexornais, a información meteorolóxica e as películas de vaqueiros.
Senta o palleiro diante do televisor e pon no asunto os cinco sentidos. Cando hai un disparo, encachina lixeiramente a punta da orella dereita. Cando hai unha escena de terror, pecha os olios e mete o rabo entre as pernas. Cando aparecen os facinerosos, ladra. E cando os protagonistas, el e ela, se dan tres ou catro mordedelas e arrebolan na cama, o palleiro move o rabo.
O can de palleiro é unha presenza fundamental na paisaxe galega. Agora vense moitos cans grandes e malhumorados, que gardan casas feas e teñen donos sen misericordia. O can de palleiro e o galego fetén pasean pola bocarribeira, a esa hora en que o fume das chemineas emite ondas de nostalxia.
—Imos vellos -di o galego fetén, mentres lía un cigarro.
O can de palleiro asente en silencio e tose un pouquiño. Tamén el padece dos bronquios, aínda que non fume.
Mais, a pesar da desigualdade vixente, a pesar do inxusto estado de cousas no universo canino, o can de palleiro non é un ser especialmente doído nin resentido. Vive máis ben á marxe do mundanal barullo e observa a distancia, moi divertido, a feíra das vaidades. Ten a memoria dun cabalo, a sabedoría do raposo, a serenidade da vaca, e a filosofía do seu mellor amigo,a do galego fetén. De todos aprende o can de palleiro, non por ambición senón por curiosidade e por afondar no sentido e sensentido da caíña vida.
O galego está moi orgulloso do seu palleiro e o animal séntese moi orgulloso do bípede galego.
Cando van xuntos pola bocarribeira do río Pequeño, mentres o luscofusco fai xogos neónicos na pantalla celeste, o galego e o can parecen unha parella de colegas existencialistas na ponte de Saint-Germain. Non se da entre eles a relación de amo e servo, senón que se tratan como iguais. Nunca se viu a un galego fetén darlle unha pancada ao seu can de palleiro porque sería tanto pecado como cuspir ao ceo. A lealdade do palleiro está tamén fóra de calquera continxencia histórica. Non traizoará a súa amizade por un preparado vitamínico de importación nin por un colar ortopédico.
O can de palleiro non ladra coma os outros cans. Ladra dun xeito escéptico. Cando se escoita ladrar un can de palleiro, o caminante non se senté intimidado por unha ameaza nin cominado por unha advertencia. Por unha parte, faino por responsabilidade e por educación. É o que o caminante agarda del e non quixera defraúdalo. Cando un can non ladra na fronteira do seu territorio, a xente rise del. O palleiro non quere chamar a atención excesivamente e por iso ladra sen estrondo, dun xeito melodioso e con moito acento. É así que os cans de palleiro galegos non din guau, guau, senón uau, uau. Pero hai unha segunda intención no seu discurso. Os palleiros, ao ladraren, afírmanse ontoloxicamente. O seu uau, uau, resoa no val coma un eu, eu. Non se pronuncia contra ninguén senón que expresa a súa vontade existencial.
Outra cousa que ten o can de palleiro é a súa absoluta independencia no microcosmos da casa rural. O palleiro anda ao seu. Sempre. A vida dos cans con dono autoritario, xa non digamos os que viven ñas urbes, adoita estar moi regulada.
O paseo matinal ou vespertino, catro carreiriñas de can, o xantar, as visitas ao baño... Canto máis cotizada sexa a súa raza, máis controlado está o can de pedigrí. Raramente pode vivir unha aventura por libre.
O palleiro, pola contra é un anarquista total. Vai as mozas de parroquia en parroquia, entra nos bares por unha porta e sae pola outra, percorre todas as propiedades coma un inspector do catastro, cultiva as amizades e ponse ao tanto das novidades. O palleiro sempre ten seguro o teito, para algo é o can da casa, pero tamén é certo que é o único que ten seguro. A mantenza non entra nesa especie de contrato natural que asinaron o galego fetén e o can de palleiro. Se hai, dáselle. Se non, o palleiro, con esa alma gaiteira, busca algo que roer neutras latitudes.
O labrador respecta totalmente a liberdade do can depalleiro e so lle asigna un labor intelectual. Aparentemente, o can de palleiro non vale para nada, non ten unha utílidade convencional. Nin é bo fareleiro, nin de presa, nin de caza, nin de carreiras, nin guía cegos, nin fai monadas, nin vai de bonito nos brazos dunha madame. Ao galego bípede nunca se lle ocorrerá mandar un can de palleiro á procura dun xornal a un quiosco de prensa. Non porque o can non saiba, que o can sabe iso e o que lle boten, senón por non ferir a súa dignidade. O que realmente lle gusta ao can é acompañar ao galego a mercar o xornal e comentar con el os sucesos.
—Viches esta noticia? «Cerdo muerto en Carril por empacho de hachís.»
—Uau -dirá o can.
O can de palleiro acompaña ao galego en todos os actos sociais de certo relevo. Vai aos enterros, as festas, e aos partidos de fútbol. En cada situación, o can de palleiro sabe gardar a debida compostura. Nos enterros, vai coa cabeza gacha e segué a comitiva con moito sentimento. Non entra na misa e fica na porta, porque o palleiro é máis ben protestante. Ñas festas e romaxes, participa ao seu xeito. Gosta moito das habaneras, que acompaña co rabo, das cumbias, que baila con rítmico movemento de orellas. e dos fandangos, cunha perna só.
Nos partidos de fútbol, o palleiro introduce un factor de moderación. Todo o mundo ladra menos el, que estima o espectáculo e renega dos fanatismos.
—Uau, uau, uau -berra o público.
—Tranquilidade -di o can de palleiro.
Non é axustada á realidade a mensaxe dalgúns anuncios publicitarios, en que aparece un can doído, porque o neno non lle fai caso e está todo o día pegado ao televisor. Normalmente sucede o contrario. Aos nenos gústanlles os debuxos animados, porque retratan cans. Aos cans, e en particular ao can de palleiro, gústalle toda a programación porque aparecen bípedes nas máis curiosas e ridiculas situacións. Gústalle moito, moitísimo, a televisión ao can de palleiro. Os seus programas favoritos son os telexornais, a información meteorolóxica e as películas de vaqueiros.
Senta o palleiro diante do televisor e pon no asunto os cinco sentidos. Cando hai un disparo, encachina lixeiramente a punta da orella dereita. Cando hai unha escena de terror, pecha os olios e mete o rabo entre as pernas. Cando aparecen os facinerosos, ladra. E cando os protagonistas, el e ela, se dan tres ou catro mordedelas e arrebolan na cama, o palleiro move o rabo.
O can de palleiro é unha presenza fundamental na paisaxe galega. Agora vense moitos cans grandes e malhumorados, que gardan casas feas e teñen donos sen misericordia. O can de palleiro e o galego fetén pasean pola bocarribeira, a esa hora en que o fume das chemineas emite ondas de nostalxia.
—Imos vellos -di o galego fetén, mentres lía un cigarro.
O can de palleiro asente en silencio e tose un pouquiño. Tamén el padece dos bronquios, aínda que non fume.
Manuel Rivas.
- Si alguien que no entienda gallego se siente ofendido, lo siento. Que lo diga, y haré el esfuerzo de traducir el texto, pero advierto que pierde toda su gracia.
No hay comentarios:
Publicar un comentario